Akkervogels, bijen, vlinders, hommels en tal van andere insecten profiteren van de verschillende soorten in de mengsels. Ze vinden er voedsel, habitat en een plek om zich voort te planten.
Daarnaast is het een stimulans voor het imago van de landbouw. De burger waardeert een kleurrijke bloemenrand. Want wie wordt er nou niet vrolijk van een fraai bloeiende rand in het landschap?
Wat is een akkerrand?
In akkerranden wordt geen gewas geteeld. Ze zijn, bij meerjarige akkerranden, ingezaaid met een mengsel van grassen, kruiden en granen. De eenjarige akkerranden worden b.v. in gezaaid met een bijenmengsel (Tubinger Classic). Dit mengsel is samengesteld uit 13 verschillende bloemensoorten. Het wordt al jaren met succes toegepast in de imkerswereld om zijn honing en is ook geschikt om even snel een bloemenveld aan te leggen of om vogels te lokken die van insecten houden. In de Achterhoek zijn in het kader van agrarisch natuurbeheer randen vooral ingezaaid met een mengsel van granen met cultuurgewassen en kruiden voor boerenlandvogels. Akkerranden brengen het mozaïekpatroon terug in het cultuurlandschap en is positief voor akkervogels. Vanwege de geringere bodemverstoring en de grotere bufferwerking hebben brede, meerjarige akkerranden meer natuurresultaat dan smalle, eenjarige randen. De grondeigenaar kan een vergoeding krijgen voor de aanleg van een akkerrand.
Waarom een akkerrand?
Meerjarige, brede akkerranden hebben een hoge natuuropbrengst:
- In een akkerrand komen tot 5 keer zoveel insecten voor als in ´gewone´ landbouwgewassen en ook véél meer verschillende insecten, belangrijk voedsel voor vogels.
- Vogelsoorten zoals patrijs, graspieper, gele kwikstaart, veldleeuwerik en roofvogels en uilen gebruiken akkerranden om voedsel te zoeken en dekking te vinden. Sommige soorten maken er ook hun nest. Akkerranden bieden ook dekking aan muizen, belangrijk voedsel voor roofvogels.
- Vanuit akkerranden kunnen kevers, sluipwespen en spinnen bijdragen aan de onderdrukking van plaaginsecten zoals bladluizen, waardoor het insecticidengebruik in landbouwgewassen in principe teruggedrongen kan worden.
- Akkerranden vormen een buffer tussen een perceel en lijnvormige elementen, zoals watergangen, greppels, dijken, bermen, houtwallen, struwelen en wijken. Zo komen er minder bestrijdingsmiddelen en meststoffen in deze elementen terecht, wat de natuurwaarde ten goede komt.
- Akkerranden maken het landschap kleurrijker en aantrekkelijk. De omgeving waardeert dat.
Akkerranden zijn geen tovermiddel voor méér akkervogels, het blijven ‘randen’. Ze bieden de noodzakelijke dekking en kunnen het voedselaanbod voor vogels verhogen. In de broedperiode vinden patrijs, grasmus, graspieper, gele kwikstaart, ringmus, kneu, groenling, putter, vink, geelgors en roofvogels en uilen hier voedsel (insecten, zaden, muizen) en nestgelegenheid. In de winter kunnen de patrijs, kneu, groenling, putter, vink, rietgors, geelgors en roofvogels en uilen er dekking en voedsel (zaden, muizen) vinden.
Akkerranden inzetten tegen processierups
De rups bestrijden met de aanleg van akkerranden of bloemenweides is al op verschillende plaatsen in Nederland onderzocht. Hieruit blijkt o.a. dat natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups afkomen op een aantal bloemen met makkelijk toegankelijke bloemen, zoals wilde peen en pastinaak (schermbloemigen). Hierbij kun je denken aan enkele soorten sluipvliegen, sluipwespen, larven van gaasvliegen, sommige soorten van het lieveheersbeestje, zweefvliegen, loopkevers en roofwantsen. Naast de schermbloemigen zijn er ook eenjarige zoals korenbloem en gele ganzenbloem . Deze bloemen geven de hetzelfde jaar nog kleur en zijn ook aantrekkelijk voor de natuurlijke vijanden.’
Voor- en nadelen van verschillende typen akkerranden
Eenjarige bloemenmengsel:
- Voordelen: jaarlijkse keuze voor locatie en oppervlakte. Geeft volop bloei vanaf half mei tot nazomer. Jaarlijkse aanlegkosten. Vraagt na goede voorbereiding weinig onderhoud.
- Nadelen: geeft wel voedsel maar biedt beperkte schuilplaats voor natuurlijke vijanden en overige natuur die in de bodem of de strooisel laag nestelen. Jaarlijkse aanlegkosten. Wel bufferfunctie, maar niet geschikt als rijpad.
Meerjarig mengsel:
- Voordelen: Biedt zowel voedsel als schuilplaats voor insecten en overige natuur (vogels en knaagdieren). Geeft vroegere bloei ofwel grotere spreiding over het groeiseizoen. Zaaizaadkosten zijn eenmalig.
- Nadelen: Vraagt onderhoud om verruiging tegen te gaan. Risico van veronkruiding, met name vergrassing en wortelonkruiden. Minder keuze in geschikte soorten die concurrentie kunnen weerstaan.
In 2019 is binnen het werkgebied van VAL Oude IJssel 39 hectare akkerrand aanwezig, verdeeld over 131 akkerranden en 55 deelnemers. En zijn er in verschillende territoria patrijzen paren met jongen gezien (film, foto’s of melding). Wat opvalt zijn de grote legsels met uitschieters van wel 19 jongen. Een verklaring kan zijn dat dit een heel goed muizenjaar is en predatoren aan voldoende makkelijke prooien (muizen) kunnen komen en de lastige patrijzenkuikens links laten liggen.
Doelgericht akkerrandenbeheer vergroent, verduurzaamt, verrijkt en verfraait. Het aanleggen van akkerranden staat meer dan ooit in de belangstelling, vanwege de vele voordelen. Mits op de juiste plek (actiegebieden Montferland, Silvolde/Sinderen) is er nog wat ruimte voor nieuwe deelnemers, al wordt dat wel steeds beperkter. Heeft u Interesse? Neem dan contact op met onze coördinator Robert Boevink info@val-oudeijssel.nl
